Lastik ebatları; lastiğin genişliğini, yüksekliğini, iç çapını ve hız sınıfını ifade eder. Doğru lastik ebatları, lastiklerin araçla ve birbirleriyle uyumlu olmasını sağlar. Ebatlar, lastiğin yol tutuşu, fren mesafesi, sürüş konforu ve yakıt verimliliği gibi performans özelliklerini etkiler. Doğru lastik ebatını seçmek, aracının performansını ve güvenliğini artırır.
Araca göre lastik ebatları
Lastik ebatları aracın kapasitesine, büyüklüğüne, taşıyabildiği maksimum yüke, çıkabildiği hız değerlerine, ağırlığına göre belirlenir. Bununla beraber lastiğin takılacağı jantın çapı da lastik boyutu açısından mutlaka göz önüne alınan bir değerdir. Otomotiv üreticileri, ürettiklerin aracın modeline göre lastik ebatlarını belirler ve bu değerleri tüketicilerle paylaşır. Günümüzde lastik üreticileri tarafından da model, model yılı ve jantın büyüklüğü belirtildiği takdirde, fabrika çıkışlı önerilen lastikler tavsiye doğru şekilde edilmektedir.
Aracımın lastik ebatları nedir?
Aracınızın lastik ebatları ile ilgili bilgilere ulaşmak oldukça kolaydır. Araç sürücü kapısının iç kısmında, yakıt kapağının iç yüzünde veya torpido gözünde bu bilgilere rastlamak mümkündür. Ayrıca araç belgelerinizde ve lastik üreticisinin teknik özelliklerinde de bu bilgilere ulaşabilirsiniz.
En konforlu lastik ebatları
Bazı sürücüler tavsiyelerin dışında alternatif lastikleri tercih ederek araçlarına takabilir. Ancak lastik ebat değiştirme durumunda dikkat edilmesi gereken önemli noktalar bulunur. Aksi halde aracın yol tutuşundan fren mesafesi ve yakıt tüketimine kadar birçok değer olumsuz anlamda etkilenir. Alternatif lastik seçerken lastiğin dış çapının orijinal yani tavsiye edilen lastiğin dış çapından en fazla yüzde 1,5 oranında daha büyük olması, aynı şekilde en az yüzde 2 daha küçük olmasına mutlaka dikkat edilmelidir.
Lastik ebatları anlamları
Lastik ebatlarını okurken ve incelerken bir bütün olarak değil parçalara bölerek incelemek doğru ebatı öğrenmede ilk kuraldır. Örneğin, lastikle ilgili her biri farklı bilgiler barındıran işaretleri anlamak üzere lastiğin yanağında 225/45 R 17 V XL DOT 36/16 işaretleri olan bir lastiği inceleyelim.
- 225: Üç basamaklı bir sayıdan oluşan bu değer, kısaca lastiğin enine kesim ebatı hakkında bilgiler verir. Lastiğin iki yanı arasındaki kısmın milimetre cinsinden ölçümüdür. Örnekte görüldüğü gibi lastiğin genişliği 225 milimetre olarak ölçülmüştür. Söz konusu genişlik üreticiye veya farklı jant seçeneklerine göre değişiklik gösterir.
- 45: Yüzdelik bir değeri işaret etmektedir. Lastiğin yan tarafının yüksekliğinin genişliğine oranını temsil eder. Örnekte yer alan lastiğin yüksekliğinin genişliğine oranı yüzde 45’tir. Lastiklerde en ve boy oranı ne kadar yüksekse yanak ölçüleri de o kadar büyür.
- R: Lastiği yapısı hakkında bilgi veren harftir. Radyal lastik anlamına gelir. Günümüzde üretilen araçların hemen hemen hepsi radyal lastikle üretilir.
- 17: Önemli değerlerden birisidir. Radyal sembolünün yanında yer alan bu rakamlar jant çapını temsil eder. İnç değerinde gösterilen bu harfler örnekte lastiğin 17 inç jantlara uygun olarak kesildiğini anlatır. Farklı inçte bir lastik kullanmak lastiğin jantlara oturmamasına yol açar.
- V: Hız endeksini temsil eder. Lastiğin aracın yüküne göre ulaşabileceği maksimum hızı anlatır. Harflerle sembolize edilen hız endeksine lastik hız endeks tablo üzerinden bakılabilir. Örnekte bulunan lastik maksimum 240 km/s hızda kullanılmalıdır.
- XL: Aynı ebatlardaki standart lastiklerden daha fazla yük taşıyabilmeleri amacı ile güçlendirilen lastikler, Extra Load (XL) veya Reinforced (RF) olarak işaretlenir. XL olarak işaretlenen lastiklerde yük alma endeksi yükselirken, lastik basınçları da üreticilerin önerdiği ölçülere göre yükseltilir.
- DOT: Ulaştırma Bakanlığı motorlu araç güvenlik standartlarına uygun: Bu ifade, lastiğin ulusal güvenlik standartlarına uygun olarak üretildiğini belirtir.
- 36/16: 36; Üretim haftası: Bu değer, lastiğin üretildiği haftayı gösterir. 16; Üretim yılı: Bu değer ise lastiğin üretildiği yılı belirtir.
Lastik hız ve yük endeksi nedir?
Lastik hız ve yük endeksi, bir lastiğin belirli bir hızda ne kadar ağırlığı güvenle taşıyabileceğini gösteren bir değerler setidir. Genellikle lastiklerin yanak kısmında yer alır ve hız endeksi bir harf, yük endeksi ise bir sayı ile gösterilir.
- Lastik Hız Endeksi: Her harf, belirli bir hız limitini temsil eder. Örneğin, “H” endeksli bir lastik saatte maksimum 210 km hızla, “V” endeksli bir lastik ise saatte maksimum 240 km hızla güvenle kullanılabilir.
- Lastik Yük Endeksi: Bu endeks, lastiğin taşıyabileceği maksimum yükü belirtir. Yük endeksi, genellikle bir iki haneli sayıdır ve her sayı, belirli bir ağırlık limitini temsil eder. Örneğin, yük endeksi 91 olan bir lastik, maksimum 615 kg ağırlığı güvenle taşıyabilir.
Yanlış hız veya yük endeksinde bir lastik kullanmak, lastiğin aşırı ısınmasına, aşınmasına, patlamasına veya performansında düşüşe yol açabilir. Bu nedenle, lastik seçimi yaparken aracınızın gereksinimlerine ve kullanım şeklinize uygun bir hız ve yük endeksi olan lastikleri tercih etmeniz önemlidir.
Lastik hız endeksi harfleri ve anlamları
Hız endeksini belirleyen harfler, lastiğin dayanabileceği en yüksek hızı ifade eder. İşte lastik hız endeksi harflerinin karşılığı:
- “A1-A8”: Bu endeksler, lastiğin saatte 5 ila 40 km arası bir hız için tasarlandığını gösterir. Bu endeksler genellikle küçük, hafif araçlar ve bazı endüstriyel ekipmanlar için kullanılır.
- “B”: Lastiğin saatte 50 km’ye kadar olan hızlara dayanabileceğini gösterir.
- “C”: Bu harf, lastiğin saatte 60 km’ye kadar olan hızlara dayanabileceğini ifade eder.
- “D-E”: Bu endeksler, lastiğin saatte 65 ila 70 km hızlara dayanabileceğini belirtir.
- “F”: Bu endeks, lastiğin saatte 80 km hıza kadar dayanabileceğini gösterir.
- “G-J”: Bu harfler, lastiğin saatte 90 ila 100 km hızlara dayanabileceğini ifade eder.
- “K-N”: Bu endeksler, lastiğin saatte 110 ila 140 km hızlara dayanabileceğini belirtir.
- “P-Q”: Bu harfler, lastiğin saatte 150 ila 160 km hızlara dayanabileceğini gösterir.
- “R-U”: Bu endeksler, lastiğin saatte 170 ila 200 km hızlara dayanabileceğini ifade eder.
- “H”: Bu endeks, lastiğin saatte 210 km hıza kadar dayanabileceğini belirtir.
- “V”: Bu harf, lastiğin saatte 240 km’ye kadar olan hızlara dayanabileceğini ifade eder.
- “Z”: Bu endeks, lastiğin saatte 240 km’den daha yüksek hızlara dayanabileceğini gösterir.
- “W-Y”: Bu harfler, lastiğin saatte 270 ila 300 km hızlara dayanabileceğini belirtir.
Lastiğin üzerinde ulaşabileceği maksimum hızı gösteren harf ve rakamlar, yalnızca lastiğin teknik sınırlarını ifade eder ve bu hızlara ulaşmanın her zaman güvenli veya yasal olduğu anlamına gelmez. Bu nedenle, her zaman trafik kurallarına uymalı ve güvenli sürüş pratiği yapmalısınız.
İdeal hız endeksinin altında lastik seçimi yapılırsa ne olur?
Üreticinin belirlediği hız endeksini aşmamak, size en güvenli sürüşü sağlayacaktır. Daha düşük bir hız endeksine sahip lastik kullanımında;
- Aracınızın, direksiyon reaksiyonunda değişiklik,
- Olası tehlikeli kazalar,
- Lastiklerinizin, kaza sonrası üretici tarafından garanti dışı kapsamda yer alması,
- Yine kaza sonrası sigorta şirketinizin, hatalı lastik kullanımı sebebi ile tazminatı ödememesi,
- Otomobilinizin araç muayenesinden geçememesi ve Trafik kontrolü esnasında, polisler tarafından ceza kesilmesi gibi sonuçlar, kaçınılmaz olacaktır.
İdeal hız endeksinin üzerinde lastik seçimi yapma
Bu durum, hız endeksinin altında yapılan lastik seçimleri kadar tehlike arz etmezken, bazı artıları ve eksilerinin de bulunduğunu belirtmek gerekir. Buna göre yüksek hız endeksine sahip lastikler;
- Rüzgara karşı sürüşte, aracın zemine daha sağlam tutunmasını sağlar,
- Araç bu sayede virajlarda daha kuvvetli bir geçiş gösterir,
- Sürüş daha hassaslaşır,
- Araç hızlı sürüşte bile kontrollü bir deneyim sunar.
Fakat unutulmamalıdır ki hızlı lastik demek, pahalı lastik demektir. Tekerleklerin zemin üzerindeki sürtünme gücü fazla olacağından, yakıt tüketimi de artacaktır.
Lastik yük endeksi tablosu
Yük endeksi, lastiğin taşıyabileceği maksimum yükü belirtir ve sürüş güvenliği için son derece önemlidir. Her zaman aracınıza uygun bir yük endeksine sahip lastikler kullanmalısınız. Lastik yük endeksi ve karşılık gelen ağırlık değerleri aşağıdaki gibidir.
| Lastik Yük Endeksi Tablosu | |||||
| 65: 290 kg | 77: 412 kg | 88: 560 kg | 100: 800 kg | 112: 1120 kg | 124: 1600 kg |
| 66: 300 kg | 78: 425 kg | 89: 580 kg | 101: 825 kg | 113: 1150 kg | 125: 1650 kg |
| 67: 307 kg | 79: 437 kg | 90: 600 kg | 102: 850 kg | 114: 1180 kg | 126: 1700 kg |
| 68: 315 kg | 80: 450 kg | 91: 615 kg | 103: 875 kg | 115: 1215 kg | 127: 1750 kg |
| 69: 325 kg | 81: 462 kg | 92: 630 kg | 104: 900 kg | 116: 1250 kg | 128: 1800 kg |
| 70: 335 kg | 82: 475 kg | 93: 650 kg | 105: 925 kg | 117: 1285 kg | 129: 1850 kg |
| 71: 345 kg | 83: 487 kg | 94: 670 kg | 106: 950 kg | 118: 1320 kg | 130: 1900 kg |
| 72: 355 kg | 84: 500 kg | 95: 690 kg | 107: 975 kg | 119: 1360 kg | |
| 73: 365 kg | 85: 515 kg | 96: 710 kg | 108: 1000 kg | 120: 1400 kg | |
| 74: 375 kg | 86: 530 kg | 97: 730 kg | 109: 1030 kg | 121: 1450 kg | |
| 75: 387 kg | 87: 545 kg | 98: 750 kg | 110: 1060 kg | 122: 1500 kg | |
| 76: 400 kg | 88: 560 kg | 99: 775 kg | 111: 1090 kg | 123: 1550 kg | |
Lastik ebatı yakıt tüketimini ne kadar etkiler?
Lastikler aracın üretiliş amacı, jant büyüklüğü ve aracın sunduğu özelliklere göre değişebilir. Örneğin SUV bir araçta kullanılan lastik ebatları ile sedan bir araçta kullanılan lastik ebatları en – boy ve daha birçok açıdan farklılıklar gösterir. Üreticiler de bunun bilincinde olarak satın alınan araca uygun lastik ebatlarını belirler ve sürücülerle paylaşır. Bu bakımdan, üreticilerin verdiği değerlerin dışına çıkmadan lastik tercihi yapmak sürüş konforu ve güvenliğini olumlu anlamda etkiler. Doğru lastik boyutunu seçmenin yakıt tüketimiyle de doğrudan ilgisi vardır. Lastik boyutunu araca ve janta uygun seçmek yakıt tüketimini azaltarak, yakıt ekonomisine katkıda bulunur.
AB Lastik Etiketi
Türkiye’de satılan tüm lastikler AB Lastik etiketi yönetmeliği kapsamında olup, zorunlu AB lastik etiketlemesine tabidir. 1 Mayıs 2021’den itibaren geçerli olan yeni AB lastik etiketi, seçilen lastikler hakkında daha kapsamlı bilgi sağlamakla birlikte ağır vasıta araç lastiklerini de kapsar. Üç önemli lastik performans özelliğine dayalı objektif, güvenilir ve karşılaştırılabilir bilgiler sunar. Bu lastik özellikleri; yuvarlanma direnci dolayısıyla yakıt verimliliği, ıslak yol tutuşu ve yuvarlanma gürültüsüdür.
Doğru lastik ebadını seçme
Doğru lastik ebadını seçme konusunda, araç belgelerine ve lastik üreticisinin tavsiyelerine tam olarak uyum sağlamak çok önemlidir. Tekerlekler ve lastikler arasındaki çap uyumsuzluğu, sürüş yüksekliği ve hız göstergesi okumalarında ciddi farklılıklara neden olabilir.
Örneğin, 14 inç çapında tekerleklere sahip olan bir araca, 17 inç çapındaki tekerlekleri takmak, sürüş yüksekliğini değiştirecektir. Bu durumda aracın gövdesi yerden daha yüksek olacaktır. Ayrıca, azami hızda hafif bir artış yaşanacak ve hız göstergesi doğru ölçüm yapmayacaktır. Sonuç olarak, aracınız daha yavaş hızlanacak ve performansta düşüş yaşanabilecektir.
Farklı lastik boyutlarına geçiş, yalnızca tüm yasal gerekliliklere ve düzenlemelere ek olarak araç, jant ve lastik üreticilerinin tavsiyelerine uygun olarak yapılmalıdır. Bu değişikliklerin uygun şekilde yapılması için bazı önemli noktalara dikkat edilmelidir.
Öncelikle, yeni lastiklerin tekerlek tam dairesel hareket serbestliğine sahip olması gereklidir. Ayrıca, lastiklerin yeterli yük kapasitesine sahip olmasına özen gösterilmelidir, böylece araç ağırlığına uygun bir şekilde taşıma yapabilirler.
Herhangi bir araca takılan lastiklerin iç yapısı, ya radyal ya da çapraz katlı olmalıdır. Karışık lastik yapılarının (örneğin eğimli ve radyal birlikte) otomobiller, karavanlar ve diğer hafif kamyonlar için kullanılması güvenli değildir ve aynı zamanda yasa dışıdır. Tek bir istisna vardır ki o da acil durumlarda kullanılmak üzere yedek lastik kullanılmasıdır.
Tekerlek veya jant seçimiyle ilgili olarak aynı kurallar geçerlidir. Sürücüler, araç üreticisi tarafından onaylanan standart tekerlekleri veya jantları önerilen şekilde kullanmalıdır. Aracın orijinal tekerlek veya jant ölçüleri, üretici tarafından aracın tasarımı ve performansı göz önünde bulundurularak belirlenmiştir. Bu nedenle, aracın en iyi performansını ve güvenliğini sağlamak için sürücülerin önerilen tekerlek veya jantları tercih etmeleri önemlidir.
İdeal Lastik Saklama Koşulları
Rot ve Balans Nedir?
SUV Lastikleri
Yol Tutuş Performansını Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Lastik Basınç Uyarı Sistemi Nedir, Nasıl Kullanılır?